زندگی توی دنیای تاریکی برای حدود ۲۸۵ میلیون نابینا و کمبینا توی دنیا اصلاً آسون نیست و پر از چالشه. اما خب، این روزا هوش مصنوعی راههای تازهای رو جلوی پای اونها گذاشته که باعث میشه یه جورایی بتونن «ببینن». فرض کن یه عینک به چشمت زدی که همهچیز رو میبینه و همون لحظه برات تعریف میکنه چی به چیه. مثلاً یه صدا توی گوشت میگه: «چند متر جلوتر میرسی به پلهها» یا «یه ماشین همین الان داره از خیابون رد میشه». این همون چیزیه که فناوریهای جدید هوش مصنوعی برای نابیناها درست کردن.
دانشمندای دانشگاه شانگهای یه کامپیوتر کوچولو با نرمافزار هوش مصنوعی رو عینکهای هوشمند سوار کردن که محیط رو اسکن میکنه و به کاربر میگه که داره چه اتفاقی میافته. این سیستم با هشدارای بهموقع، کاری کرده که نابیناها بدون نیاز به عصا یا سگ راهنما، راهشون رو پیدا کنن.

از اون طرف اپلیکیشنی مثل Be My Eyes (چشمان من باش) هم هست که با کمک سازندههای ChatGPT به کاربرا این امکان رو میده دنیای اطرافشون رو کشف کنن، متن بخونن و حتی قیافهی آدما رو توی ذهن تصور کنن. این سیستم با کلی تصویر آموزش دیده و الان یه دستیار حسابی برای نابینا هاست.

یه نمونه دیگه هم هست به اسم SmartSight که با استفاده از هوش مصنوعی، کمک میکنه نابیناها دنیا رو تقریباً همسطح یا حتی دقیقتر از افراد بینا درک کنن.

ابزارهای هوش مصنوعی که به نابیناها کمک میکنن
اینجا یه لیست از ابزارهایی که میتونه به نابینایان کمک کنه رو میبینین که میتونه بهتون توی انتخاب ابزار مناسب کمک کنه.
دسته | اسم ابزار | به چه دردی میخوره؟ | چه قابلیتهایی داره؟ |
---|---|---|---|
اپهای همهفنحریف | Aipoly Vision | اشیای دور و برتو میشناسه، رنگا رو میگه، متن میخونه | هر چی دور و برته برات توضیح میده، حتی رنگ لباسی که پوشیدی رو هم میگه! |
حالتسنج حرفهای | FacingEmotions | از رو قیافه میفهمه کی خوشحاله، کی عصبانیه! | با دقت خیلی بالا حالت آدمارو تشخیص میده؛ خیلی به درد معاشرت میخوره. |
کمک آنلاین | Aira | وقتی تو فرودگاه یا فروشگاهی، یکی مثل مربی کمکت میکنه | مربی زنده از اونور دنیا بهت میگه چی کجاست؛ تصویر لایو میگیره و راهنماییت میکنه. |
کارهای روزمره | LookTel Money Reader | پولاتو قاطی نمیکنی، همه رو میشناسه. | هر اسکناسی رو سریع تشخیص میده؛ حتی پول کشورهای مختلف رو هم میفهمه. |
دستیار هوشمند | vira | توی تایپ کردن به کمکت میاد | با سرویس آوانگار میتونی صدا رو به متن تولید کنی یا برعکس متن رو به صدا تبدیل کنی. |
کارهای روزمره | KNFB Reader | هر نوشتهای رو برات میخونه | کتاب، روزنامه، قبض؛ همه رو تو چند ثانیه برات صدا میکنه. |
کارهای روزمره | TapTapSee | عکس بگیر، توضیحشو بشنو. | خیلی سریع میگه چی تو عکسه؛ برای خریدا یا محیطای جدید خیلی کاربردیه. |
کارهای روزمره | Color ID Free | رنگای اطرافت رو بهت میگه | میتونه توی پیدا کردن رنگ لباس مورد علاقهت بهت کمک کنه، یا هر چیزی که دوست داری. |
گجتای باحال | GuideAI | کمربند هوشمند برای مسیریابی | با دوربین و هوش مصنوعی، تو رو بدون برخورد به مقصد میرسونه؛ توی خیابونهای شلوغ کمک بزرگی به حساب میاد. |
گجتای باحال | DotLumen | عینک هوشمند که راه رو نشونت میده | با لرزش ملایم و حسگر لیدار، یه جور GPS پوشیدنیه! |
کمک به عصای سفید | Rango | عصای سفیدتو ارتقا میده؛ موانع رو قبل از رسیدن پیدا میکنه | با سنسور اولتراسونیک، موانع رو تا ۲.۵ متر جلوتر میبینه؛ حتی اونایی که عصای معمولی نمیفهمه. |
تأثیر هوش مصنوعی تو زندگی روزمره نابیناها
هوش مصنوعی واقعاً آزادی عمل و استقلال بیشتری به نابیناها داده. یعنی فقط کمک نکرده موانع کمتر بشن، بلکه باعث شده خیلی بهتر دنیای اطرافشون رو درک کنن.
یکی از مهمترین دستاوردها همین صفحهخوانها هستن. این نرمافزارها تبدیل متن به صدا انجام میدن و باعث شدن کار با موبایل یا کامپیوتر برای نابیناها خیلی راحتتر بشه. یه جور انقلاب کوچیک برای زندگیشون.
نویسهخوان نوری (OCR) هم با الگوریتمهای هوش مصنوعی، متن توی تصاویر رو پیدا میکنه و میخونه. اینجوری نابیناها میتونن اسناد چاپی رو بخونن.

برای خرید هم گوگل یه اپ به اسم Lookout داره که به نابیناها کمک میکنه خرید جذابتری داشته باشن. این برنامه محصولات رو شناسایی میکنه و اطلاعاتشون رو با صدای بلند میخونه.

خلاصه اینکه از آشپزی گرفته تا خرید و تمیزکاری، این فناوریها زندگی روزمرهی نابیناها رو خیلی راحتتر و مستقلتر کرده.
نگاه آخر
هوش مصنوعی واقعاً یه پنجرهی جدید برای نابیناها به دنیای اطرافشون باز کرده. ابزارایی که گفتیم نشون میدن چطور این فناوری زندگی روزمرهشون رو زیر و رو کرده. حالا استقلال بیشتر، فهم بهتر محیط و انجام کارایی که قبلاً سخت بود، براشون شدنیه.
آیندهی این فناوریها حتی امیدوارکنندهتره. عینکهای هوشمند، اپهای تشخیص اشیا و ابزارهای کمکی برای خوندن متن، فقط یه گوشه از چیزاییه که هوش مصنوعی برای نابیناها آورده. هنوزم اول راهه و کلی پیشرفت دیگه تو راهه.
جالبتر اینکه نابیناها نهتنها میتونن از این فناوریها استفاده کنن، بلکه میتونن تو ساختشون هم دست داشته باشن. همونطور که گفتیم، دورههای آنلاین و زبانهای برنامهنویسی در دسترس، فرصت یادگیری و توسعهی هوش مصنوعی رو برای همه باز کرده.
خلاصه، هوش مصنوعی داره فاصلهی بین تجربهی آدمای بینا و نابینا رو کم میکنه. انگار یه جفت چشم جدید بهشون هدیه داده و کلی امکان تازه جلوی پاشون گذاشته. مطمئنم با پیشرفت این فناوریها، آینده برای نابیناها خیلی روشنتر میشه.