موج جدید اخراج‌ها در شرکت‌های بزرگ جهانی؛ آیا هوش مصنوعی شغل‌های اداری را می‌بلعد؟

در حالی که بازار کار جهانی در وضعیت شکننده‌ای به سر می‌برد، شرکت‌های بزرگی مانند آمازون، نستله و UPS اعلام کرده‌اند که هزاران شغل را حذف می‌کنند. این موج جدید اخراج‌ها تنها ناشی از کاهش تقاضا نیست؛ بلکه بخشی از آن به تلاش شرکت‌ها برای جبران هزینه‌های سرسام‌آور سرمایه‌گذاری در هوش مصنوعی و خودکارسازی فرایندها بازمی‌گردد.

به گزارش رویترز، تنها در ماه جاری میلادی بیش از ۲۵ هزار شغل در آمریکا حذف شده است؛ این رقم بدون در نظر گرفتن ۴۸ هزار نیرویی است که UPS از ابتدای سال ۲۰۲۵ کاهش داده است. در اروپا نیز اوضاع مشابه است؛ جایی که تنها شرکت نستله در هفته گذشته از حذف ۱۶ هزار موقعیت شغلی خبر داد.

هوش مصنوعی؛ متهم اصلی یا فرصت اقتصادی؟

بر اساس داده‌های موجود، بسیاری از مشاغلی که در معرض حذف قرار دارند، نقش‌های اداری و دفتری هستند—جایی که ابزارهای هوش مصنوعی به سرعت در حال جایگزینی وظایف انسانی‌اند. به‌ویژه در شرکت‌هایی مانند آمازون و تارگت، بخش عمده‌ای از اخراج‌ها شامل کارمندان سفیدپوش (white-collar workers) بوده است، نه نیروهای خط تولید.

در حالی که برخی اقتصاددانان معتقدند هنوز زود است که این تغییرات را به‌طور مستقیم به هوش مصنوعی نسبت دهیم، نشانه‌ها حاکی از آن است که شرکت‌ها تحت فشار شدید سرمایه‌گذاران و هیئت‌مدیره‌ها برای اثبات بازده سرمایه‌گذاری در فناوری‌های هوش مصنوعی قرار دارند.

گزارش موسسه KPMG نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری شرکت‌های آمریکایی در هوش مصنوعی نسبت به ابتدای سال، ۱۴ درصد رشد داشته و به میانگین ۱۳۰ میلیون دلار در سال رسیده است. این یعنی رقابتی فشرده برای افزایش بهره‌وری از طریق اتوماسیون و الگوریتم‌های یادگیری ماشینی.

بازار کار در وضعیت «نفس حبس‌کرده»

با وجود تیترهای بزرگ درباره اخراج‌ها، داده‌های رسمی هنوز از افزایش شدید بیکاری حکایت ندارند. با این حال، کارشناسان اقتصادی این وضعیت را «دوران کم‌استخدامی و کم‌اخراجی» توصیف می‌کنند؛ یعنی شرکت‌ها بیشتر از آنکه اخراج کنند، جایگزین نیروهای ترک‌کار نمی‌شوند.

اقتصاددان مؤسسه Indeed، «آلیسون شریواستاوا»، این شرایط را به محیطی تشبیه می‌کند که در آن شرکت‌ها «نفسشان را حبس کرده‌اند تا ببینند آینده چه می‌شود». اما اگر روند کنونی سرعت گیرد، پیامد آن می‌تواند تضعیف اعتماد مصرف‌کنندگان و کاهش رشد اقتصادی جهانی باشد.

جمع‌بندی تحلیلی

واقعیت این است که ما در آستانه‌ی گذار بزرگ بازار کار از دوران انسان‌محور به عصر الگوریتم‌محور قرار داریم. در حالی که فناوری‌های هوش مصنوعی وعده‌ی بهره‌وری بیشتر را می‌دهند، بدون ملاحظات انسانی و اجتماعی، ممکن است این تحول به شوک‌های گسترده‌ی اشتغال منجر شود.
سؤال کلیدی امروز این نیست که آیا هوش مصنوعی شغل‌ها را می‌گیرد یا نه؛ بلکه این است که چگونه می‌توان مسیر بازآموزی و تطبیق نیروی کار با این فناوری‌ها را طراحی کرد تا از فرصت به‌جای تهدید استفاده شود.

منبع: خبرگزاری رویترز (Reuters)، گزارش منتشرشده در تاریخ ۲۹ اکتبر ۲۰۲۵