آنهایی که بیشتر پیگیر اخبار فناوری هستند ممکن است او را با نام بارد (Bard) هم بشناسند؛ هرچند که امروزه نامش رسماً تغییر کرده و همه او را جِمِنای (Gemini) صدا می‌زنیم. صحبت دررابطه‌با مدل چندوجهی هوش مصنوعی گوگل است. قصد دارم در این مطلب جمنای را برای شما بشکافم.
این مطلب علاوه بر اطلاعات جامع تحقیقاتی، شامل مقداری تجارب شخصی نیز هست. به‌عنوان کسی که از جمنای [تقریباً] ۲ سال استفاده کرده، مشتاقم نقاط قوتش را با شما به اشتراک بگذارم.
معرفی جمنای (از صفر)
سال ۱۹۵۶ میلادی، اولین اجلاس رسمی هوش مصنوعی در جهان برگزار و این عبارت (هوش مصنوعی) رسماً وارد واژگان ما شد. اینجا تلویحاً به چیزی اشاره می‌کنم که شاید افراد کمی متوجهش شوند و ممکن است در بخش نظرات به آن اشاره کنند. بگذریم. 🙂
فناوری هوش مصنوعی روی کاغذ جواب می‌داد؛ اما از نظر سخت‌افزاری در حدی نبودیم که آن را در گامی تجاری به مرحله اجرا درآوریم؛ بنابراین تب‌وتابش خوابید تا اواخر دهه دوم قرن ۲۱ (سال ۲۰۱۷) که شرکت اُوپن اِی‌آی (Open AI) چت‌باتی به اسم چت جی‌پی‌تی (ChatGPT) را معرفی کرد. جی‌پی‌تی به‌خاطر سطح هوشمند بودن و مکالمات طبیعی‌اش بسیار موردتوجه جهانیان قرار گرفت.
با این اتفاق، تمام شرکت‌های بزرگ دنیا نظرشان دوباره به فناوری هوش مصنوعی جلب شد و معدود شرکت‌هایی که کد تقلب پول و جان بی‌نهایت را بلد بودند، وارد عرصه شدند تا عقب نمانند. در همین راستا، شرکت گوگل، ربات هوش مصنوعی خودش به اسم بارد را معرفی کرد که طی مدت کوتاهی نامش را به جمنای تغییر داد.
جمنای چه شکلی است؟ چه قدرتی دارد؟
جمنای که مشخصاً برای مقابله و رقابت با چت جی‌پی‌تی تولید شده بود، شکلی مشابه او داشت؛ یعنی یک صفحه خالی برای چت و گفت‌وگو؛ به همین سادگی که وارد وبگاه جمنای شده و با او صحبت می‌کنید.
شخصاً زمانی که بارد (جمنای) معرفی شد، شوق خاصی داشتم. می‌خواستم ببینم شرکتی به بزرگی گوگل در برابر گردوخاکی که شرکت تازه به دوران رسیده اوپن ای‌آی بلند کرده، چه جوابی داده است. بدیهی است که در این مطلب هم خواسته ناخواسته دست به مقایسه این دو می‌زنم؛ چون خط‌کش دیگری برای اندازه‌گیری موجود نیست!
کم‌کم امکانات و توانایی‌های این محصول مبتنی بر هوش مصنوعی گوگل بیشتر شد و امروزه می‌توانید با او به‌صورت صوتی هم صحبت کنید؛ یا این که یک تصویر بارگذاری کرده و دررابطه‌با آن درخواستی بدهید. اما همه این خرده‌کاری‌ها به کنار؛ قدرت واقعی جمنای در چیست؟
همان‌طور که مستحضر هستید، گوگل شرکتی است که با موتور جست‌وجو کارش را آغاز کرده و به همین دلیل نیازمند بوده تا تمام منابع اینترنتی را بررسی کند تا بتواند هنگام جست‌وجوی کاربران، نتایج درخوری را نمایش دهد. این یعنی گوگل تقریباً به تمام آنچه در اینترنت اتفاق می‌افتد (تمام آنچه که عمومی است) اشراف دارد و حالا خدای اطلاعات است.
نکته اینجاست که گوگل یاد گرفته چگونه این حجم اطلاعات را به‌درستی ارائه کند. این مسئله‌ای است که تا این لحظه فقط در جمنای می‌بینید. یعنی اگر درخواست شما جست‌وجو محور است و قصد دارید به دنبال حقایقی بگردید، جمنای نسبت به جی‌پی‌تی ابزار قدرتمندتری خواهد بود.
کسی هست که با گوگل آشنا نباشد؟
یکی دیگر از نقاط قوت جمنای این است که تا حد خوبی می‌تواند با تلفن‌های همراه اندروید ادغام شود. باتوجه‌به این که اندروید هم متعلق به گوگل است، زمانی که اپلیکیشن جمنای را نصب کنید، می‌توانید از این هوش مصنوعی به‌جای دستیار پیش‌فرض گوگل بهره ببرید. به‌عبارت‌دیگر، با نگه‌داشتن دکمه هوم (Home)، جمنای ظاهر می‌شود تا به درخواست شما رسیدگی کند. یا اگر بخواهم واضح‌تر بگویم، احتمالاً جمنای به تمام آنچه در تلفن همراه شما می‌گذرد آگاه است؛ اما مگر قبل از این هم چنین نبوده؟ گوگل است دیگر!
ضعف جمنای کجاست؟
جمنای برای درخواست‌هایی که پردازش زبانی سنگین‌تری دارند (مثل نوشتن یک بیت شعر، یا تولید یک متن ادبی) چندان توان رقابت با چت جی‌پی‌تی را ندارد. اگر از او بخواهید مقاله‌ای دررابطه‌با موضوعی خاص تولید کند، همان نتیجه جست‌وجو محور را در یک قالب مشخص می‌ریزد تا ناراضی بیرون نروید.
توجه داشته باشید که من طی این سال‌ها از نسخه‌های رایگان جمنای (و جی‌پی‌تی) استفاده کرده‌ام و نظری دررابطه‌با نسخه‌های پولی ندارم. نسخه‌های پولی قطعاً عملکرد بهتری دارند.
یک ضعف دیگر جمنای این است که محافظه‌کاری زیادی دارد. شرکت‌ها هرچه بزرگ‌تر و سرشناس‌تر می‌شوند، محافظه‌کارتر هم می‌شوند. این موضوع به‌خاطر مسائل مربوط به سوددهی و ارزش سرمایه طبیعی است. زمانی که چیزی برای ازدست‌دادن ندارید، راحت‌تر ریسک می‌کنید.
صحبت من در این نقطه لزوماً مربوط به مسائل نژادی یا جنسیتی نیست. این مرزها را هر ابزاری رعایت می‌کند. اما مثلاً اگر از جمنای بپرسید بهترین گزینه در فلان زمینه کدام است و به جوابی که می‌دهد دقت کنید، متوجه می‌شوید که طوری پاسخ می‌دهد که نه سیخ بسوزد نه کباب. انگار که سعی دارد همه را راضی نگه دارد و از این که کسی از پاسخ خوشش نیاید می‌ترسد.
اگر از جمنای بپرسید که «استقلال بهتر است یا پرسپولیس؟»، متوجه می‌شوید که خیلی محافظه‌کارانه جواب می‌دهد، گویی نگران است تا کاربر از پاسخش ناراحت بشود. این موضوع را در اکثر سؤالاتی که به مسائل اجتماعی و انسانی ربط پیدا می‌کنند می‌توانید ببینید.
شخصاً به نظرم این ویژگی ایراد نیست، چرا که مدل‌های هوش مصنوعی تازه به این دنیا وارد شده‌اند و اولاً به‌راحتی مورد هجمه و حمله قرار می‌گیرند و ثانیاً مسئله «حقیقت‌گویی و درست‌گویی» (با هدف ارزیابی کیفی) در مقایسه با مسئله «ارتباط‌گرفتن و دوستی با مخاطب» برای آن‌ها اولویت دارد.
در درجه دوم، این مسئله کمی هم از نحوه مهندسی مدل‌های زبانی بزرگ ناشی می‌شود که شکافتن آن در حوصله این مطلب نیست. ماشین در ابتدا یاد می‌گیرد که چطور جملات را کامل کند و بعد به وادی پاسخگویی کشیده می‌شود؛ این مسیر تا حدی نشان می‌دهد که چرا و چطور نوع سؤال پرسیدن شما به کیفیت پاسخی که دریافت می‌کنید ربط پیدا می‌کند.
به چه دردی می‌خورد؟
این سؤال جالبی است. عمده افراد تصور می‌کنند ابزارهای هوش مصنوعی مثل جمنای بیشتر به درد تولیدکنندگان محتوا می‌خورند. چنین تصوری از آنجا حاصل می‌شود که عملکرد این ابزارها با شکل‌های مختلف محتوا مثل متن، تصویر و صدا گره خورده است.
حقیقت این است که این ابزارها مجبورند از قالب‌های مختلفی محتوایی استفاده کنند تا بتوانند با مخاطب ارتباط بگیرند؛ به همین دلیل، نمی‌شود آن‌ها به‌صورت اختصاصی، برای تولید محتوا در نظر گرفت (هرچند که در این زمینه توانمند باشند).
به نظر من، ابزاری مثل جمنای، در اصل یک موتور جست‌وجوی پیشرفته است. پیش‌ازاین، ما پاسخ سؤال‌های ساده خود را از گوگل می‌پرسیدیم؛ مثلاً اگر می‌خواستیم سفر برویم و یک مکان تاریخی را ببینیم، دیدنی‌های تاریخی ایران را جست‌وجو می‌کردیم. حالا این سناریو را تصور کنید…
شخص می‌خواهد یک سفر خانوادگی به مکان‌های تاریخی داشته باشد. ۴ روز مرخصی دارد و می‌خواهد (مثلاً) ۱۰ میلیون تومان خرج کند؛ اما اگر موقعیت تخفیف پیدا کند، حاضر است مبلغ مخارج را کمی بالاتر ببرد. یکی از اعضای خانواده‌اش درگیر بیماری آسم است و مراقبت‌های پزشکی خاصی دارد. این سفر در فصل پاییز صورت می‌گیرد و باید وضعیت آب‌وهوا هم مدنظر باشد. همچنین وضعیت اسکان و میزان شلوغی مقصد هم برای دوست عزیزمان مهم است.
برنامه‌ریزی این سفر در گذشته کلی زحمت می‌برد. شخص باید هم از جست‌وجوی آنلاین و هم از مشورت با افرادی که قبلاً در مقصد حضور داشته‌اند استفاده می‌کرد تا خوب‌بودن سفرش را تاحدامکان تضمین کند. ما در زندگی روزانه مدام با چنین شرایط پیچیده‌ای طرفیم که وقت و انرژی ما را می‌گیرند.
حالا با وجود هوش مصنوعی و امکان مکالمه‌های پیچیده و دریافت پاسخ‌هایی که به‌صورت اختصاصی برای ما تولید شده‌اند می‌توانیم بخش بزرگی از زحمت روزانه خود را کم کنیم، حتی در چهارچوب کاری نیز می‌توانیم از جمنای بهره ببریم و لزومی ندارد که حتماً تولیدکننده محتوا باشیم! ما می‌توانیم به راه‌حل‌های جدید و بهینه‌تر در شغل خودمان فکر کنیم.
همان مثال (سفر به مکان‌های تاریخی با شرایط خاص) را به جمنای بدهید تا در عرض چند ثانیه یک برنامه سفر ارائه بدهد. البته طبیعی است که تمام‌وکمال نباشد، چون این ابزارها تازه‌وارد هستند، اما برای شروع عالی‌اند.
چطور استفاده کنیم؟
اول‌ازهمه توجه داشته باشید که استفاده از جمنای نیازمند ابزارهای ضد فیلتر است. برای چت با جمنای کافی است وارد نشانی https://gemini.google.com/app شده و یا اپلیکیشن آن را از گوگل‌پلی دانلود کنید. یک اکانت گوگل یا همان جی‌میل هم لازم است که احتمالاً اکثر افراد آن را دارند.
اگر به هر دلیلی امکان دسترسی به جمنای را ندارید، مشکل خود را در بخش نظرات بنویسید. تا جایی که در دانش و توانم باشد، کمک خواهم کرد. همچنین یک راه جایگزین هم وجود دارد و آن استفاده از ابزار مشابه ایرانی است که در ادامه معرفی می‌کنم.
گزینه جایگزین فارسی جمنای : ویرا
ضمن بیان این که از صمیم قلب آرزو می‌کنم بدون دغدغه به جمنای دسترسی پیدا کنید و به‌هیچ‌وجه از محدودیت شما یا خودم یا هر کاربر دیگری در فضای آزاد اینترنت خوشحال نمی‌شوم؛ باید اعلام کنم که ابزاری با عملکرد تقریباً مشابه آن هم مسلط به زبان فارسی و بدون دغدغه‌مندی دسترسی، همین امروز در اختیار کاربران فارسی‌زبان قرار دارد.
تصویر وبگاه رسمی ویرا (صفحه اصلی همین‌جایی که در حال مطالعه هستید.)
ویرا، یک سوپراپلیکیشن جامع خدمات هوش مصنوعی است و به‌راحتی می‌توان آن را از فروشگاه‌های رسمی ایرانی مثل کافه‌بازار یا مایکت دانلود کرد. یکی از خدمات داخل این اپلیکیشن، دانیار نام دارد. یک چت بات هوشمند که مثل جمنای می‌تواند سؤالات کاربران را پاسخ بدهد. خدمات دیگری هم در این اپلیکیشن وجود دارد که اگر دوست داشته باشید می‌توانید آن را با حجم کمی دانلود و نصب کرده و آزمایشش کنید. لینک‌های دانلود ویرا را در صفحه اصلی همین وبگاه می‌توانید ببینید.
جمع‌بندی
امیدوارم از این مطلب لذت برده باشید. قطعاً ابزاری به بزرگی جمنای، جای صحبت زیادی دارد و من در آینده مجدد به سراغ این مطلب خواهم آمد. پس اگر دوست داشتید، آن را ذخیره کنید تا اطلاعات جدید را با هم به اشتراک بگذاریم. لطفاً هر صحبت یا نظری دارید بنویسید. نکات جانبی زیادی برای گفت‌وگو وجود دارد.
