هوش مصنوعی DeepSeek در خدمت ارتش چین؛ رقابت تسلیحاتی جدید با ایالات متحده

در حالی که جهان نگران کاربردهای نظامی هوش مصنوعی است، چین با تکیه بر مدل بومی DeepSeek و تراشه‌های Huawei وارد مرحله تازه‌ای از رقابت فناورانه با آمریکا شده است. بر اساس بررسی تازه خبرگزاری رویترز، ارتش آزادی‌بخش خلق چین (PLA) به‌صورت گسترده از این سامانه‌های هوشمند برای تصمیم‌گیری‌های میدانی، شناسایی هدف و توسعه‌ی تسلیحات خودکار استفاده می‌کند.

گسترش هوش مصنوعی در میدان نبرد

در فوریه ۲۰۲۵ شرکت دولتی Norinco، یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان تجهیزات دفاعی چین، از خودروی نظامی خودران P60 رونمایی کرد؛ خودرویی که می‌تواند با سرعت ۵۰ کیلومتر در ساعت، مأموریت‌های پشتیبانی رزمی را بدون دخالت انسان انجام دهد. این سیستم مبتنی بر مدل زبانی DeepSeek طراحی شده است؛ مدلی که در حال حاضر به‌عنوان «افتخار صنعت هوش مصنوعی چین» شناخته می‌شود.

به گفته تحلیل‌گران، این رونمایی نشانه‌ای از تلاش برنامه‌ریزی‌شده‌ی پکن برای نزدیک شدن به توانمندی‌های فناورانه ارتش آمریکا است. بررسی صدها پتنت، مقاله پژوهشی و اسناد تدارکات نظامی نشان می‌دهد که چین به‌طور سیستماتیک در حال بهره‌گیری از هوش مصنوعی برای شناخت خودکار اهداف، تحلیل بلادرنگ میدان نبرد و شبیه‌سازی‌های پیشرفته‌ی رزمی است.

تراشه‌های Huawei و سایه‌ی محدودیت‌های آمریکا

با وجود تحریم‌های ایالات متحده بر صادرات تراشه‌های پیشرفته‌ی انویدیا (Nvidia)، اسناد رویترز نشان می‌دهد که ارتش چین همچنان به دنبال استفاده از این سخت‌افزارهاست و در عین حال، به‌صورت موازی به تراشه‌های Ascend شرکت Huawei تکیه دارد.

پژوهشگران مؤسسات نظامی مانند دانشگاه فناوری دفاع ملی چین (NUDT) و دانشگاه هوافضای Beihang در پتنت‌های اخیر خود، از به‌کارگیری تراشه‌های Huawei در مدل‌های DeepSeek برای آموزش سامانه‌های خودکار دفاعی یاد کرده‌اند.

در یکی از این طرح‌ها، سیستمی طراحی شده که با استفاده از DeepSeek قادر است در کمتر از یک دقیقه، ۱۰ هزار سناریوی رزمی با متغیرهای متفاوت را شبیه‌سازی و نتیجه‌گیری کند؛ کاری که در گذشته، نیازمند چندین ساعت تحلیل انسانی بود.

ظهور تسلیحات خودکار و نگرانی‌های جهانی

اسناد تازه همچنین از سرمایه‌گذاری گسترده‌ی چین بر توسعه‌ی پهپادها و ربات‌های خودمختار رزمی خبر می‌دهد. طبق گزارش‌ها، ارتش چین در سال ۲۰۲۴ درخواست ساخت سگ‌های رباتیک مجهز به هوش مصنوعی را ثبت کرده که می‌توانند به‌صورت گروهی عملیات شناسایی و پاک‌سازی انجام دهند.

در کنار این، دانشگاه Beihang پروژه‌ای را پیش می‌برد که هدف آن بهبود هماهنگی میان پهپادهای گروهی (Drone Swarms) با استفاده از مدل DeepSeek است؛ فناوری‌ای که می‌تواند موازنه‌ی قدرت در نبردهای هوایی را تغییر دهد.

در حالی‌که پکن تأکید دارد کنترل انسانی بر سلاح‌های هوشمند حفظ خواهد شد، کارشناسان غربی نسبت به خطر تصمیم‌گیری مستقل سامانه‌های خودکار هشدار می‌دهند. ایالات متحده نیز هم‌زمان برنامه‌ای برای استقرار هزاران پهپاد خودمختار تا پایان سال ۲۰۲۵ در دست دارد.

الگوریتمی به‌جای سرباز

وابستگی ارتش چین به DeepSeek تنها نشانه‌ی پیشرفت فناورانه نیست؛ بلکه بیانگر استراتژی کلان پکن برای دستیابی به آنچه خود «حاکمیت الگوریتمی (Algorithmic Sovereignty)» می‌نامد — یعنی استقلال از فناوری غرب و کنترل کامل بر زیرساخت‌های دیجیتال حساس کشور.

بررسی رویترز نشان می‌دهد که تنها در سال ۲۰۲۵، بیش از دوازده مناقصه‌ی رسمی از سوی ارتش چین برای استفاده از DeepSeek منتشر شده است، در حالی‌که تنها یک مورد به مدل رقیب Qwen از شرکت Alibaba اشاره داشته است.

به گفته‌ی یکی از سخنگویان وزارت خارجه آمریکا، شرکت DeepSeek «به‌طور داوطلبانه از فعالیت‌های نظامی و اطلاعاتی چین حمایت کرده و احتمالاً در آینده نیز چنین خواهد کرد».

تحلیل نهایی

از منظر فنی، آنچه در چین رخ می‌دهد نشانه‌ی ادغام تدریجی هوش مصنوعی در زیرساخت نظامی ملی است — همان مسیری که آمریکا و برخی کشورهای ناتو نیز در حال پیمودن آن‌اند.
با این حال، نگرانی اصلی نه در پیشرفت فناورانه، بلکه در نبود شفافیت و استانداردهای اخلاقی مشترک میان قدرت‌های بزرگ است.

به نظر می‌رسد رقابت بعدی در حوزه‌ی تسلیحات جهانی، دیگر بر سر موشک و جنگنده نخواهد بود؛ بلکه بر سر الگوریتم‌ها و توان یادگیری ماشین‌ها خواهد بود.

منبع: تحلیل بر اساس گزارش اختصاصی خبرگزاری رویترز (۲۷ اکتبر ۲۰۲۵)